Decoct

Decoct

Een decoct (of afkooksel) is een toebereidingsmethode waarbij plantendelen een tijd lang, afhankelijk van het plantenmateriaal, zachtjes aan de kook worden gehouden in een vloeistof. Deze afkooksels worden vooral in de TCM (Traditional Chinese Medicine) toegepast en onderliggen daar zeer nauwkeurige bereidingswijzen. Een decoct wordt gebruikt voor plantendelen (meestal wortels, schors of zaden) waarvan inhoudsstoffen moeilijk oplossen wanneer het kokende water er alleen op wordt gegoten (infusie).  Harde celwanden van wortels, schors en zaden laten hun inhoudsstoffen immers niet zo makkelijk los als groene blaadjes.

Methode

Allereerst maak je de kruiden klein en overgiet deze met koud water. Dit zorgt ervoor dat de celwand opzwelt en doorlaatbaar wordt. Na 5 minuten breng je het water met de kruiden aan de kook en laat je alles 5-20 min. zachtjes doorkoken.

Zorg ervoor dat je de plantendelen met voldoende water opzet. Bij een decoct kun je als richtlijn aanhouden 30 gram gedroogd kruid of 60 gram vers kruid op een liter water. Voor een decoct neem je meer water dan voor een thee aangezien er behoorlijk wat water verdampt als het lang op staat. Over de tijdsduur en de hoeveelheden kruiden en water lopen de meningen uiteen. Het is per plant verschillend dus ik zou aanraden om te kijken of je op internet iets kunt vinden als je van een bepaalde plant een decoct wilt maken. Let er in ieder geval op dat je thee niet droog kookt. Dat zou jammer zijn.

Je kunt natuurlijk een infusie (opgieting met kokend water) uit gemberwortel bereiden maar als je ze minstens 10 minuten in water kookt lossen er meer inhoudsstoffen op. Ook van de bast van de Eik of de wortels van Tormentil (Potentilla erecta) wordt meestal een decoct gemaakt. Bij kiezelzuurhoudende planten zoals Heermoes (Equisetum arvense) of Rozenbottels wordt zelfs aanbevolen deze eerst een nacht in koud water in te weken en pas na 12 uur de planten met het inweekwater 20-30 minuten zachtjes te koken. Op deze manier kunnen voldoende inhoudsstoffen uit de plant in het water oplossen.

Decoct:

• doe 30 gr. gedroogde of 60 gram verse kruiden in een pannetje en overgiet deze met 1 liter koud water
• laat dit 5-10 min. staan en breng het water met de kruiden daarna aan de kook 
• laat het vervolgens 5-20 min. zachtjes doorkoken

Gebruik

Wanneer je decoct klaar is kun je deze door een zeefje gieten en direct warm drinken. In een thermoskan blijft je decoct warm zodat je over de dag verdeeld van je thee kunt genieten.

Je kunt het hete water echter ook als opgietwater voor een infusie (thee) gebruiken. Door het nog hete decoct over andere kruiden te gieten kun je extra inhoudsstoffen oplossen. Zo kun je bijvoorbeeld het decoct van Heermoes over brandnetelblaadjes gieten en deze nog 10 minuten laten trekken.   

Kruiden die geschikt zijn voor een decoct

Onderstaande tabel vormt slechts een indicatie voor mogelijke toepassingen. Wil je de kruiden gaan inzetten dan dien je je goed te verdiepen in de kruiden. Zowel de dosering als de duur van het gebruik zijn bij sommige kruiden beperkt gezien de mogelijk bijwerkingen. Sommige kruiden gaan niet goed samen met andere geneesmiddelen. Sommige kruiden mogen alleen uitwendig worden gebruikt. Heb je gezondheidsproblemen of slik je medicijnen dan is het goed om het gebruik van de kruiden als kuur af te stemmen met je huisarts of een natuurgeneeskundige.

• Ogentroost (Euphrasia officinalis): kruid voor een oogbad
• Balonbloem (platycodon grandiflorus): wortel bij verkoudheid en hoesten
• Doornige Pimpernel (Poterium spinosum): wortel bij diabetes
• Benediktekruid (Cnicus benedictus): kruid bij weinig eetlust en spijsverteringsproblemen
• Gewone Brem gewone (Cytisus scoparius): kruid bij hartproblemen
• Kleine bevernel (Pimpinella saxifraga): wortel bij verkoudheid
• Tomentil (Potentilla tormentilla): wortel bij huidproblemen (aambeien, verbranding, slecht helende wonden)
• Kaal breukkruid: kruid bij urinewegproblemen
• Coutaria latifolia: bast bij diabetes
• Klimop (Hedra helix): bladeren uitwendig bij reuma
• Eik (Quercus robur): bast bij ontstekingsachtige huidproblemen
• Gele gentiaan (Gentiana lutea): wortel
• Es (Fraxinus excelsior): bast bij zweren, wonden en reuma
• Eryngium campestre: wortel bij verkoudheid en urinewegproblemen
• Vrouwenmantel (Alchimilla vulgaris): kruid bij diarree, maag-darm problemen, mondspoeling, wondheilmiddel
• Ginseng (Panax pseudiginseng): wortel als tonicum bij zwakte en vermoeidheid
• Toverhazelaar (Hamamelis virginiana): bast bij huid- en slijmhuidziektes 
• Kattendoorn Ononis spinosa: wortel bij ontsteking van de urinewegen, niergruis en -stenen
• Heidekruid (Calluna vulgaris): kruid bij urineweg problemen, reuma, jicht, baden bij huidproblemen
• Bosbes (Vaccinium myrtilus): bladeren bij diabetis
• Hooibloemen (Graminis flos): kruiden
• Bleekgele Hennepnetel (Galeopsis segetum): kruid bij verkoudheid, ademwegenproblemen en huidproblemen
• Vlier (Sambucus nigra): rijpe bessen bij verkoudheid
• Maagdenpalm (Vinca minor): bladeren bij bloeddruk en doorbloedingsstoringen 
• Gember (Zingiber officinalis): wortel bij gebrek aan eetlust en misselijkheid
• IJslands Mos (Cetraria islandica): kruid bij hoesten en bronchitis
• Jaborandi (Pilocarpus jaborandi): bladeren bij droge mond
• Klit (Arctium lappa): wortel bij lever en gal problemen, hoofdhuid, haaruitval, huidproblemen
• Geel Walstro (Galium verum): kruid werkt vochtafdrijvend, nierproblemen, reuma, jicht, bindweefselzwakte, huidproblemen
• Linde (Tila sp.): bloemen bij verkoudheid en griep, verhoogde zweetproductie
• Longenkruid (Pulmonaria, officinalis): kruid bij verkoudheid en bindweefselzwakte
• Mahonie (Mahonia aquifolium): bast bij psoriassis en acne
• Melisse (Melissa officinalis: kruid bij maag-darm problemen en slaapstoornissen
• Populier (Populi sp.): bast bij reuma en pijn
• Peterselie (Petroselinum crispum): wortel en kruid bij  urineweg- en nierproblemen
• Adderwortel (Polygonum bistorta): wortel bevat dezelfde samentrekkende werking als eikenbast en potentilla: aambeien, huidontsteking, wonden
• Sleutelbloem (Primula veris/ elatior): wortel bij verkoudheid en bronchitis
• Sneeuwbalboom (Viburnum prunofolium): bast bij menstruatieproblemen
• Zwaartlelie (Iris gemanica): wortel bij verkoudheid en ademwegproblemen
• Zeepkruid (Saponaria officinalis): wortel bij verkoudheid en ademwegproblemen
• Senna (Cassia angustifolia): bladeren als afvoermiddel bij obstipatie en aambeien
• Varkensgras (Polygonum aviculare): kruid bij verkoudheid en bronchitis, mond- en keelslijmhuid problemen
• Walnoot (Juglans regia): bladeren bij huidproblemen, verhoogde zweetproductie
• Grote Pimpernel (Sanguisorba officinalis): kruid bij diaree, aambeien, ontsteking van mond- en keelslijmhuid, wonden