Ginkgo biloba

Ginkgo biloba

Deze plant hoort eigenlijk niet op deze website thuis omdat het geen kruid is dat bij ons in het wild voorkomt maar ik wil ze vanwege haar bijzondere eigenschappen toch graag voorstellen. De meeste kans van slagen om een exemplaar te zien, heb je in een botanische tuin of in een park. Zoals bijvoorbeeld in de Hofgarten in Innsbruck waar ik gisteren mijn ogen heb uitgekeken naar de exotische bomen die er zijn aangeplant. Ook de Ginko heb ik hier gevonden.

De Ginkgo is een oeroude boom. Prehistorische vondsten hebben uitgewezen dat de Ginkgo al meer dan 250 miljoen jaar geleden overal op de aarde voorkwam. Niet voor niets wordt deze boom dan ook een "levend fossiel" genoemd. Ginkgo-bomen zelf kunnen tot wel duizend jaar oud worden. Sinds het einde van de ijstijd zijn ze inheems in China. Het waren Nederlandse zeelieden die deze boom vanuit Azië naar Europa brachten. Sindsdien wordt hij hier aangeplant als sierboom. Meestal zijn het mannetjesbomen die je hier tegenkomt omdat de vruchten van de vrouwelijke bomen behoorlijk blijken te stinken.

Aan de prachtige gevormde blaadjes die eruit zien als een waaier van vele aan elkaar `geplakte` naaldjes kun je de boom meteen herkennen. Ik zeg wel blaadjes maar de Ginkgo is geen loofboom. Wat het wel is? Sommige auteurs geven aan dat de boom een overgangsvorm is tussen een naaldboom en een loofboom, andere dat het een kruising is tussen een varen en een naaldboom en nog weer andere geven aan dat de Ginkgo een eigen klasse vormt die de meeste overeenkomsten heeft met de coniferen.

Wat het ook is, bijzonder is deze boom in ieder geval. In China komt de boom van ouds her in het wild voor en is daar het zinnebeeld voor een lang leven. Chinese monniken kauwden vroeger op de bladeren om hun geestelijke helderheid tot op hoge leeftijd te bewaren. Ook in Japan is de Ginkgo heilig en wordt deze boom naast tempels aangeplant. Vandaar haar naam "Japanse Tempelboom". De positieve invloed op de stofwisselingsprocessen in onze hersenen en microcirculatie (bloedsomloop door de kleinste vaten in het lichaam) wordt tegenwoordig niet alleen in Azië maar ook bij ons in het westen erkend.

Geneeskrachtige werking

Geneeskrachtige aftreksels en extracten worden gemaakt uit de bladeren die worden verzameld wanneer ze nog groen zijn maar de boom op het punt staat de bladeren te verliezen. De bladeren laten dan ook makkelijker los van de takken. Op dat moment is de concentratie aan Flavonoïden, één van de belangrijkste werkzame stoffen, het hoogst. De flavonoïden waaronder de ginkgoflavonglycosiden, proanthocyaniden en biflavonen vormen samen met de terpeenlactonen (ginkgoliden A,B,C) en het sesquiterpeenlacton (Bilobalide) de belangrijkste werkzame stoffen en oefenen verschillende effecten uit op het lichaam. Daarnaast bevatten de bladeren een klein percentage Ginkgolzuur dat een schadelijke invloed heeft op ons lichaam. Hierover straks meer, nu eerste de positieve geneeskrachtige eigenschappen van deze prachtige boom.

De flavonoïden van de Ginkgo hebben een anti-oxidatieve werking. Het zijn vrije radicaalvangers die ervoor zorgen dat cellen niet vroegtijdig verouderen. Een antioxidant is in staat om vrije radicalen die schadelijk zijn, te neutraliseren. Een vrije radicaal is een atoom dat een elektron mist. Dit elektron pikt hij af van gezonde cellen waardoor deze beschadigen. Met als gevolg veroudering en ontstekingsreacties. Dit wordt ook oxidatie of oxidatieve stress genoemd. Het bijzondere aan de flavonoïden is dat deze met de vrije radicalen reageren, waardoor deze schadelijke stoffen onschadelijk worden. De hersenen zijn zeer gevoelig voor oxidatieve stress vanwege hun hoge metabolische activiteit, de hoge zuurstofbehoefte en de aanwezigheid van vetten die makkelijk oxideerbaar zijn.

Zowel de Ginkgo als Groene thee bevatten beide veel van deze gezonde flavonoïden.

Ginkgo heeft zich als belangrijke medicijnplant bij behandeling van doorbloedingsstoornissen, vooral in de hersenen, bewezen.

Ginkgo zorgt voor een betere doorbloeding van de kleine bloedvaten, de microcirculatie, en een betere zuurstofvoorziening in de hersenen. De verbeterde vloei-eigenschappen van het bloed worden o.a. toegeschreven aan de verminderde samenklontering van rode bloedcellen en bloedplaatjes. Vanwege zijn positieve invloed op de microcirculatie wordt Ginkgo ook bij de behandeling van oorsuizen (tinnitus) ingezet.

De verbeterde doorstromingseigenschappen van het bloed, bevorderen het geheugen, helpen bij concentratieproblemen, reactievermogen, hoofdpijn en duizeligheid. De Ginkgo staat erom bekent dat het de geheugenfunctie kan verbeteren en cognitieve ouderdomsverschijnselen vermindert. Studies in het kader van Alzheimer/dementie lijken erop te wijzen dat Ginkgo een positieve invloed heeft op de cognitieve prestaties.

Bäumler beschrijft verder dat van Ginkgo ook een anti-oedemateuze werking uitgaat en de ontwikkeling van een hersen-oedeem wordt geremd. In de volksgeneeskunde wordt Ginkgo gebruikt bij chronische veneuze insufficiëntie. Ook Bäumler benoemt de positieve in vloed op perifeer-arterieel-vaatlijden (PAD) en verwijst tevens naar een betere doorbloeding bij functionele hartklachten.

Kortom: van Ginkgo wordt aangegeven dat extracten hiervan:

• het transport van zuurstof in het bloed vergemakkelijken doordat de viscositeit (stroperigheid) van het bloed verlaagd wordt
• de bloedcirculatie in de kleine bloedvaten bevorderen (o.a. in de hersenen) door verwijding van de bloedvaten
• de vaatwanden van de kleine bloedvaten versterken
• een anti-oxiderende en ontstekingsremmende werking op de bloedvaten hebben

Ginkgo biloba wordt voornamelijk gebruikt ter verbetering van de bloedcirculatie (vooral de micro-circulatie in de kleine bloedvaten) en hersenfuncties (geheugen, concentratie en leervermogen) en in de moderne fytotherapie o.a. ingezet bij klachten als: 

• milde symptomen van dementie (geheugenproblemen, concentratiestoornissen, verwarring, depressie, vermoeidheid en angst)
• vermoeidheid, depressie, oorsuizen en hoofdpijn als gevolg van een slechte doorbloeding
• stoornissen van de bloedsomloop van de hersenen
• leeftijdsgebonden geheugen- en concentratieproblemen
• bloedcirculatie-gerelateerde duizeligheid en Tinnitus.

In een artikel van orthokennis kun je meer lezen over de geneeskrachtige werking van de Ginkgo: https://www.orthokennis.nl/artikelen/ginkgo-biloba

Ginkgolzuur

De bladeren bevatten een klein percentage ginkgolinezuur. Het beschermt de boom zelf tegen ongedierte zoals insecten, maar ook tegen bacteriën en schimmels. Er bestaat het vermoeden dat ginkgolinezuur een schadelijk effect heeft op de menselijke gezondheid. Ginkgolinezuur heeft een allergeen potentieel maar kan ook cytotoxische (celdodende), neurotoxische (giftig voor de zenuwen) en mutagene (kankerverwekkende) effecten vertonen wanneer het over langere tijd wordt ingenomen. In te hoge dosering of bij mensen die hiervoor gevoelig zijn kan het misselijkheid, braken en diarree veroorzaken, evenals ontsteking van het maagslijmvlies.

Fabrikanten van kruidenpreparaten gemaakt van Ginkgo, zijn verplicht om ginkgolinezuur zoveel mogelijk uit de producten te filteren. Deze verordening is echter niet van toepassing op thee en voedingssupplementen. Let er bij het kopen van voedingssupplementen op dat ze maximaal 5 ppm ginkgolinezuur en geen additieven bevatten. De gebruikelijke dosis ginkgo-extract is 120-240 mg per dag, verdeeld over 2 porties. Sommige ginkgo-extracten bevatten fosfatidylserine. Hiervan wordt vermeld dat het de opname verbetert.

Wat thee betreft kan gezegd worden dat Ginkgolzuur slecht oplosbaar is in water. Toch is langdurige thee gebruik ook met risico`s verbonden.

Het is raadzaam medicinale extracten van ginkgobladeren uit de apotheek te gebruiken. Voor deze producten zijn er nauwkeurige voorschriften van de Europese Farmacopee met betrekking tot de actieve ingrediënten en een bovengrens voor ginkgolinezuur.

In de apotheek of via internet zijn extracten in de vorm van tabletten of capsules te koop waar het ginkgolinezuurgehalte gestandaardiseerd en beperkt is. Medicijnen en hoogwaardige voedingssupplementen mogen maximaal 5 ppm (5 μg/g) ginkgolinezuur bevatten. Deze kunnen veilig worden gebruikt. Het is niet aan te bevelen om zelf bereidingen uit de bladeren als een tinctuur te maken en deze over langere tijd te gebruiken.

Contra-indicaties en bijwerkingen

Contra-indicatie 

• Mensen die bloedverdunnende medicijnen nemen
• mensen die het hartmedicijn digoxine nemen
• De inname van ginkgo wordt ook afgeraden tijdens de zwangerschap.

Bijwerkingen

• In zeldene gevallen ontstaan licht maag-darmklachten of een allergische huidreactie.
• De bladeren bevatten een klein percentage ginkgolinezuur. Er bestaat het vermoeden dat ginkgolinezuur een schadelijk effect heeft op de menselijke gezondheid. Ginkgolinezuur heeft een allergeen potentieel maar kan ook cytotoxische (celdodende), neurotoxische (giftig voor de zenuwen) en mutagene (kankerverwekkende) effecten vertonen wanneer het over langere tijd wordt ingenomen. Het kan misselijkheid, braken en diarree veroorzaken, evenals ontsteking van het maagslijmvlies.

Overige kruiden

Opwekkende kruiden

• Groene thee (Camellia sinensis)
• Koffie (Coffea) 
• Mate (Ilex paraguariensis)
• Rozemarijn (Rosmarinus officinalis)
• Zwarte thee (Camellia sinensis)

Gunstig effect op de bloedvaten

• Gotu kola (Centella asiatica)
• Rode gist rijst (verlaging LDL-cholesterol)

Bij veneuze insufficiëntie, pijnlijke en zware benen

• Boekweit kruid (Fagopyrum esculentum)
• Gele honingklaver (Melilotus officinalis)
• Muizendoorn (Ruscus aculeatus)
• Paardenkastanje (Aesculus hippocastanum)
• Pycnogenol (een gestandaardiseerd schorsextract van de Zeeden: Pinus pinaster)
• Toverhazelaar (Hamamelis virginiana)
• Wijn blad (Vitis vinifera)
  

Literatuur

Lehrbuch Phytotherapie. 13. überarbeitete Auflage. Fintelmann V., Weiss R.F., Kuchta K. Haug-Verlag 2017.

Heilpflanzenpraxis heute. Siegfried Bäumler. Uban & Fischer 2007.

https://www.orthokennis.nl/artikelen/ginkgo-biloba

https://gesundheitszentrum-kleis.de/leben/ginkgo-fuer-gehirn-und-gehoer/