Tincturen
moderne toverdrankjes
Tinctuur
Een tinctuur is een alcoholische oplossing met waardevolle stoffen uit plantendelen, zoals wortels, bladeren, harsen, bloemen of zaad. Je kunt tincturen gebruiken voor je gezondheid en tegen allerlei kwaaltjes en klachten maar ook als werkzame stof en natuurlijk conserveringsmiddel in zelfgemaakte cosmeticarecepten.
Een tinctuur wordt verkregen door maceratie. Bij een maceraat worden verse of gedroogde kruiden een bepaalde tijd in een koude vloeistof gelegd. In het geval van een tinctuur is dit een oplossing van ethanol (alcohol) en water. Een snellere methode is de zogenaamde Turbo-extractie waarbij de kruiden samen met de alcohol 5 min. met een staafmixer worden gemixt. Nadat de vaste plantendelen uit de oplossing zijn verwijderd bevat het aftreksel die stoffen uit kruiden, harsen of andere plantendelen welke in alcohol en water oplossen.
Ingrediënten
Voor het maken van een tinctuur heb je slechts twee dingen nodig: plantenmateriaal en alcohol. Het plantenmateriaal kan zowel gedroogd als vers zijn en bestaan uit verschillende soorten plantendelen zoals : wortels, het hele kruid (alle bovengrondse plantendelen: stengels, bladeren en bloemen), bladeren, bloemen, naalden, zaden, schors of vruchten. Dit is je uitgangsmateriaal. Het uitgangsmateriaal bepaald welk alcoholpercentage nodig is.
Het percentage alcohol dat voor een tinctuur wordt gebruikt ligt tussen de 25 en 90%. Onder de 20% is het alcohol percentage te laag om nog als conserveringsmiddel te fungeren. Wat het plantmateriaal betreft kun je de volgende alcoholpercentages aanhouden:
- 30 - 55%, voor zachte en sappige plantendelen zoals bloemen en blaadjes
- 55 - 70% voor zaden, wortels en hardere, verhoutte plantendelen
- 70 - 90% voor harsen
Voor een tinctuur kun je het beste een neutrale alcohol nemen zoals:
- Jenever: 28% vol - 38% vol
- Wodka 35% vol - 50% volt
- Brandewijn 36% vol - 60% vol
- Ethanol van 70 vol% -96%
Een sterkere alcohol van 70% of 96% (ethanol) kun je in de apotheek of bij de drogist kopen. Aangezien we het oplosmiddel in of uitwendig op de huid gebruiken is het belangrijk dat deze niet gedenatureerd is. Gedenatureerd wil zeggen: onbruikbaar gemaakt voor consumptie. Vraag dus altijd extra na als je alcohol in de apotheek koopt of deze geschikt is voor in- en uitwendig gebruik.
In principe kun je door toevoeging van water aan deze 70% of 90% alcohol alle lagere concentraties maken die je nodig hebt. Houd er wel rekening mee dat de kosten van ethanol behoorlijk hoger zijn dan die van bijvoorbeeld brandewijn. Heb je slechts 40% nodig dan zou ik eerder een Wodka of Brandewijn kopen.
Hoe je kunt uitreken hoeveel water je aan ethanol moet toevoegen om tot een bepaalde alcoholpercentage te komen, kun je lezen op de pagina "extractiemethoden" onder het kopje "extraheren met alcohol".
Werkwijze
Werkwijze
Tincturen worden binnen de fytotherapie veelvuldig gebruikt. Dit is de geneeswijze waarbij plantaardige geneesmiddelen worden toegepast ter bevordering of het behouden van de gezondheid. Tincturen die in de fytotherapie worden gebruikt en in de apotheek worden verkocht, worden volgens voorschrift van een farmacopee geproduceerd. Farmacopee betekent letterlijk ‘geneesmiddelen maken’, en het verwijst naar een soort boek dat recepten voor diverse geneesmiddelen bevat.
Thuis hoeven wij natuurlijk niet volgens farmaceutische regels te werken. Wil je echter een tinctuur maken van een hogere kwaliteit of meer invloed hebben op de inhoudsstoffen in je uiteindelijke product dan is enige achtergrondinformatie handig en zijn er een aantal tips waarmee je rekening kunt houden. Meer achtergrondinformatie over het maken van een tinctuur vind je hier "extraheren met alcohol".
Kort door de bocht gaat het maken van een tinctuur als volgt:
Methode 1: Maceratie
Bij de langzame methode worden de kruiden een paar weken in een alcoholische oplossing gemacereerd. Dit wil zeggen dat de kruidendelen worden aangezet met een koude vloeistof waarin ze een tijd lang worden uitgetrokken:
- Vul een glazen jampotje voor ¾ met fijngesneden verse kruiden
(of voor 1/3 met gedroogd plantenmateriaal)
- Vul het potje op met een alcoholische vloeistof
- Schroef het deksel erop en zet het op een warme plaats (niet in de zon)
- Laat dit drie tot vier weken trekken
- Zeef daarna het aftreksel door een koffiefilter
- Klaar is je tinctuur.
Methode 2: Turbo
Bij de turbo-methode worden de kruiden samen met de alcohol 5 min. met een staafmixer fijn gemixt. Vervolgens wordt de vloeistof door een zeef gefilterd en in een flesje gedaan.