Oost-Indische kers

Tropaeolum majus

Garden nasturtium, Indian cress or monk's cress (E), Kapuzinerkresse (D)

De Oost-Indische kers kom je bij ons niet in het wild tegen maar omdat het zo`n heerlijke plant is, wil ik hem toch bespreken. Oorspronkelijk komt de plant uit Midden- en Zuidamerika. Deze fleurige plant met haar prachtige bladeren die aan kleine parasolletjes doen denken is een must in iedere groente- of kruidentuin. De naamgever van de plant, C. Linnaeus zag in de bladeren echter  de vorm van een schild en de bloemen als gedeukte gouden helmen. Hij gaf er daarom de naam Tropaeolum aan, afgeleid van het woord tropaion of tropee (trofee). In vroegere tijden was een tropee een overwinningsteken, bestaande uit de opgestapelde, buitgemaakte wapenen, helmen, schilden en dergelijke. "Majus" betekent groot. En groot kan ze worden. Uit één zaadje ontstaat een krachtige kruipende en soms klimmende, kruidachtige plant.  Helaas is ze slechts éénjarig zodat je ze ieder jaar weer opnieuw moet zaaien.

Kenmerkend voor de Oost-indische kers zijn haar prachtige ronde bladeren met stengel in het midden. De blaadjes geven schaduw aan de grond en beschermen deze zo tegen uitdroging. Een strategie van de plant om ook in hitte en droogte te kunnen overleven.

De bladeren van Oost-Indische kers hebben microscopisch kleine bultjes waardoor water en vuil zich niet aan de bladeren kan hechten. Dit wordt het "lotus effect" genoemd. De waterdruppeltjes lopen samen en vormen grote druppels op het blad.

Haar fel gekleurde geel, oranje, roodachtige bloemen steken sterk af tegen de fris groene bladeren. Je kunt de bloemen eten als snackje tussendoor maar ze staan ook prachtig als versiering op gerechten. Ook de kleine vruchtjes zijn eetbaar en worden ingelegd als kappertjes.   

Na het lezen van dit artikel wordt je wellicht zo enthousiast over deze plant dat je hem in je eigen tuin gaat zaaien. Dit is vrij eenvoudig en je hebt maar één of twee planten nodig om in de herfst gewapend te zijn tegen op de loer liggende virusinfecties.

Bereidingen uit de Oost-Indische kers

De sterkste antibiotische werking bevatten de jonge blaadjes. Deze kun je direct in het eten verwerken of houdbaar maken door er een tinctuur,  een poeder, een azijn of een oxymel van te maken.

Als je wilt profiteren van de helende werking, kun je de Oost-Indische kers beter niet drogen. Er blijft van de smaak en de medicinale eigenschappen niet veel over. Gedroogd is het kruid, net als daslook, praktisch waardeloos, omdat de actieve ingrediënten tijdens het drogen verloren gaan

Eten

Heb je het geluk dat de Tropeolum bij jou in de tuin staat, gebruik hem dan iedere dag in je eten. Het beste verwerk je de blaadjes rauw in een salade maar je kunt er ook een pesto van maken of in andere gerechten verwerken. Ook de bloemetjes zijn ook eetbaar. Als decoratie geeft het kleur en een pittige noot mee aan je gerechten. Eet dagelijks, een maand lang, ongeveer 15 blaadjes en bloemetjes.

Recept Pesto

• 1 Hand vol blaadjes van de Oost indische kers
  
• Kleine hand pijnboompitten
• Grote scheut olijfolie
• peper
• zout
• als variatie kun je er nog een paar gedroogde tomaten aan toevoegen

Doe alles in een kommetje en pureer het met de staafmixer.

Plantensap

Neem een hand vol blaadjes en bloemetjes en snijd deze heel fijn. Voeg hier een glaasje water, appelsap of karnemelk an toe en pureer het met de staafmixer. Drink hiervan 1 glaasje per dag.

Poeder

Je kunt zelf een antibiotisch poeder maken die je in kunt nemen bij bijvoorbeeld terugkerende Candida infecties of blaasontstekingen. Om infecties te voorkomen neem je 2 keer per dag 1 theelepel poeder puur of opgelost in water. Bij acute ontstekingen of als begeleiding van een medicinale schimmelkuur raad Madejsky aan om 4 tot 5 keer per 1 à 2 theelepels per dag in te nemen.

Recept antibiotisch poeder:

Neem twee grote handen vol jonge gave bladeren van de Oost-Indische kers en snijd deze zeer fijn. Weeg de fijngesneden blaadjes en voeg er evenveel Melksuiker aan toe. Doe alles in een vijzel en vermaal beide ingrediënten tot een gelijkmatige pasta is verkregen. Smeer deze zo dun mogelijk (1 mm) uit op een stuk ecologisch bakpapier. (Vroeger zou ik hebben gezegd op bakpapier maar ik hoorde laatst dat in veel bakpapier PFAS verwerkt is. Ecologisch bakpapier bevat geen PFAS)

Laat dit 3 dagen aan de lucht drogen op een warme, luchtige, droge plek. Als het volledig droog is kun je het makkelijk tot poeder vermalen in je vijzel. Bewaar het in een donker potje met deksel. Na enige maanden wordt de geneeskrachtige werking langzaam minder.

Acne-water

Madesjky geeft in haar boek ook een recept van acne-water voor jongeren in de pubertijd. Dit extract kan zowel in- als uitwendig worden gebruikt. Inwendig reinigt het bloed en lymfe van antibiotica resten en helpt etter af te bouwen. Neem 2 keer per dag 5 tot 6 druppels die je in de mond druppelt. Uitwendig gebruikt stimuleert het de huidstofwisseling, werkt ontstekingsremmend en ook hier etter af te bouwen. Hiervoor neem je 1 eetlepel water waar je 6 druppels van het acne-water aan toevoegt. Breng het water op je gezicht met een wattenpad.

Recept acne-water:

Meng de volgende drie tincturen:

• 20 ml tinctuur van Hondsdraf (Chlechoma hederacea)
• 20 ml tinctuur van Oost-Indische kers (Tropaeolum majus)
• 10 ml tinctuur van Driekleurig Viooltje (Viola tricolor)

Tinctuur

Vanwege de  antibiotische eigenschappen van de Oost-Indische kers kan een tinctuur ervan werkzaam zijn bij luchtweginfecties (bronchitis), tonsillitis, sinusitis, urineweginfecties en nierontsteking. Volwassenen kunnen driemaal daags 15 tot 25 druppels van de tinctuur innemen, afhankelijk van hun constitutie, verdund in een glas lauw water. Bij huidinfecties kan deze tinctuur uitwendig worden gebruikt voor wasbeurten en kompressen, verdund met gekookt, afgekoeld water. Neem hiervoor 1-2 theelepels op 250 ml water.

De tinctuur mag niet langer dan vier tot maximaal zes weken worden ingenomen en is niet geschikt voor zuigelingen, jonge kinderen en mensen met maag- en darmzweren of nieraandoeningen. Voor kinderen beveelt de ÖAB (Oostenrijkse Farmacopee) over het algemeen 5% van de dosis voor volwassenen per levensjaar aan voor tincturen als kinderdosis. Dus voor een kind van 12 jaar zijn dit 12 druppels (5% x 12 = 60% van 20 druppels = 12 druppels per dosis). Dit is echter een algemene oriëntatie regel. 

Recept tinctuur

Benodigdheden:

• 1 klein jampotje
• 40% alcohol (Brandewijn, Wodka)
• een grote hand vol verse blaadjes van de Oost-Indische kers (eventueel met wat bloemetjes en knopjes erbij)

Snijd de blaadjes heel fijn en vul het jampotje hiermee op tot het vol is. Je hoeft het niet heel vast aan te drukken. Giet hierover de alcohol tot het potje vol is en doe het deksel erop. Zet het op een warme plek maar niet in de directe zon. Schud het potje iedere dag goed door en zeef na 2 weken de blaadjes eruit. Vul de tinctuur in een donker (druppel)flesjes, zet de naam en de datum erop en bewaar het op een koele en donkere plaats. 

Oost-Indische kers azijn

Recept  

Ingrediënten

• 1 handvol bloemen
• 1 handvol blaadjes
• 0,5 liter wijn of appelciderazijn.

Snijd de blaadjes en bloemetjes fijn en stop ze in een jampotje. Giet hierover de azijn, doe het deksel erop en laat het extract 14 dagen bij kamertemperatuur trekken. Daarna zeef je de kruiden eruit en is je azijn klaar voor gebruik.

Dit recept combineert de antibiotische eigenschappen van zowel Appel-azijn als de Oost-Indische kers. Appelazijn is van zichzelf al gezond. Het bevat belangrijke enzymen en mineralen, het bevordert de spijsvertering, helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en cholesterol en het is effectief tegen schimmels, bacteriën en parasieten. Om deze positieve eigenschappen te kunnen gebruiken, moet je ervoor zorgen dat je een goede, natuurlijk troebele en ongepasteuriseerde biologische appelciderazijn in huis haalt.

Als kuur om je immuunsysteem te versterken drink je 3 weken lang 15 minuten voor het ontbijt 2 theelepels azijn verdund in een glas lauw water met een lepeltje honing. Bij acute infectie van bijvoorbeeld de urine-of luchtwegen neem je twee keer per dag 3 theelepels verdund in warm water, voor het ontbijt en na de lunch.

Uitwendig kun je de azijn gebruiken bij bacteriële huidinfecties. Meng hiervoor 1 eetlepel Oost-Indische kersazijn met 100 ml water, week er een doekje of wattenpad in en leg deze op je huid. Ook kun je azijn gebruiken als gorgelwater om het mondslijmvlies van je mond en keel te reinigen, als tandvleesverzorging, bij keelpijn of bij ontsteking in de mond en keel. Los hiervoor 2 theelepels azijn op in een glas water.

Leuk om te weten is dat je deze azijn ook kunt gebruiken als haarconditioner op beschadigd, schilferig of vet haar. Het maakt het haar glanzend en zacht. Meng je 3 eetlepels kruidenazijn met 1 liter lauw water en spoel je haar ermee uit. De azijn laat je in je haar en spoel je niet uit met water.

De bladeren en bloemen van Oost-Indische kers bevatten scherpe stoffen. Dit maakt ze niet alleen geneeskrachtig en immuunversterkend maar ook lekker pittig van smaak. Je kunt voor de azijn alleen de bladeren gebruiken maar de azijn krijgt een prachtige kleur wanneer je ook de bloemen verwerkt. De licht pittige smaak wordt overgebracht op de azijn en geeft een saladedressing een speciaal vleugje. De azijn blijft ongeveer een jaar goed. 

Recept dressing

• 2 eetlepels Oost-Indische kers azijn
• 3 eetlepels olijfolie
• 1 eetlepel honing
• snufje zout

Roer alles krachtig door elkaar zodat je een mooie crèmige dressing krijgt.

Kappertjes

De zaadbolletjes van de Oost- Indische kers kun je inleggen met zout, kruiden en azijn en er kappertjes van te maken. Wat heb je hier voor nodig: 

• Zaden van de Oost-indische kers
• Schone potjes waar de kappertjes in kunnen
• takje tijm, laurierblad, jeneverbessen, peperkorrels
• (of andere combinaties zoals rozemarijn, tijm, venkel, peperkorrels)
• witte wijnazijn of appelcider-azijn
• Zeezout (of bijvoorbeeld maldon zout)

Pluk verse, niet ingedroogde zaadbolletjes. Ze zitten met drie aan elkaar vast die je los kunt halen. Gebruik kleine zaadjes. Was ze en droog ze goed af. Doe de zaden in een potje en strooi er heel veel zout over. Roer het goed door zodat alle zaden er goed mee bedekt zijn. Wees niet te zuinig met het zout. Laat het potje twee dagen staan. Er komt dan vocht uit de zaden. Spoel ze daarna af en doe ze in een schoon jampotje. Voeg hier de azijn en de kruiden aan toe. Giet er zoveel azijn overheen dat de zaden volledig onder staan. Nu nog een maandje geduld voordat je de kappertjes kunt proberen.

Cataplasma (kruidenpapje)

Voor een omslag met een kruidenpapje van de Oost-Indische kers maken we gebruik van de verse blaadjes.

• De verse blaadjes  worden eerst goed fijngemalen in een vijzel.
  
• Leg een stukje huishoudfolie op een bord en leg hierop een katoenen doekje (bijvoorbeeld een oud zakdoekje) of een papieren zakdoekje of keukenpapier.
• Schep de fijngemalen blaadjes op het doekje of de keukenrol waarbij je ongeveer twee centimeter binnen de randen blijft.
• Pak het pakketje onder het plastic op en leg het met het papje naar beneden op de huid. Zet het vast met een zwachtel.

Je kunt een cataplasma van de oost-indische kers gebruiken bij acne, een bacteriële huidinfectie of om de doorbloeding van de huid te bevorderen. Een verbeterde bloedcirculatie kan verlichting brengen bij kneuzingen, milde spierpijn, spierverspanning en milde reumatische klachten.

Preparaten uit de apotheek

De Oost-Indische kers kun je zelf heel makkelijk in je tuin zaaien en er later bereidingen uit maken. Je kunt echter ook dragees of tincturen in de apotheek kopen, eventueel gecombineerd met Mierikswortel.

• Drug in poedervorm in tabletten
• Tinctuur in druppels
• Tropaeolus homeopathische tinctuur in zalven