Kruidenwijn & Likeur

Kruidenwijn

Een kruidenwijn is in principe hetzelfde als een tinctuur, alleen milder en zoeter van smaak. Vroeger werd wijn veel gebruikt om medicinale producten mee te maken. In de tijd van Hildegard von Bingen, de middeleeuwen, waren medicinale wijnen zeer geliefd. Hildegard von Bingen  gebruikte in haar recepten vaak wijn als oplosmiddel. Wellicht omdat het eenvoudiger te produceren was als geconcentreerde alcohol. Een wijn heeft echter een veel lager alcoholpercentage dan een tinctuur, meestal zo tussen de 11 en 14% en is daardoor minder lang houdbaar. Er zijn zeer veel uiteenlopende recepten voor een kruidenwijn. Met rode of witte wijn, met suiker of honing, met of zonder koken.

Ook met likeuren kun je oneindig experimenteren. Een kruidenlikeur is zoeter dan een kruidenwijn en gemaakt van een sterkere alcoholische drank. Voor een likeur geldt een minimum alcoholgehalte van 15 procent. De meeste likeuren liggen ergens tussen d 20 en 30%. Ze bevatten een minimale hoeveelheid suiker van 100 gram per liter.

Recepten

Kruidenwijn

Algemeen recept voor een kruidenwijn:

• een glazen pot /fles vul je voor de helft met fijngesneden kruiden
• hierover giet je een droge witte wijn totdat de kruiden bedekt zijn
• sluit de pot/ fles af en zet het op een donkere maar niet te koude plek
• na twee tot drie weken zeef je alles door een filter
• het beste bewaar je de wijn in een donkere fles

Je kunt van de kruidenwijn drie keer per dag 3 theelepels nemen. De houdbaarheid richt zich naar de houdbaarheid van de wijn na openen.

Hartwijn: bij hartproblemen allerlei

Dit recept heeft de tand des tijds doorstaan en hebben we te danken aan Hildegard von Bingen. Zij schreef over de Hartwijn: Wie in het hart of de mild of in de zijde pijn heeft, die kookt peterselie in wijn met iets azijn en veel honing en zeeft dit door een doek. De op deze wijze bereide wijn drinkt hij vaak en het geneest hem. 

• 8 tot 10 Peterseliestengels met bladeren
• 1 tot 2 eetl.  Wijn- of appelazijn
• 1 Liter rode wijn
• 80 bis 100 g honing

De peterselie fijn snijden en samen met de wijn en de azijn aan de kook brengen en vervolgens 5 min zachtjes laten doorkoken. Dan zet je het vuur uit en laat je de wijn langzaam afkoelen tot zo`n 45 graden. Nu kun je de wijn zeven en er de honing doorheen roeren. Spoel de fles met 70% alcohol uit en vul de wijn erin af. De wijn is zo zeer lang houdbaar.

Dosering: 1 tot 2  keer per dag (1x voor het ontbijt en 1 x na de avondmaaltijd) twee eetlepels hartwijn. Aanbevolen wordt een kuur van max. 6-8 weken.

Andorn-Venkel -Dillewijn: bij hoesten

• 1 eetlepel gelijke delen andorn, dillezaad en venkelzaad
• 250 ml rode wijn

Doe de kruiden in de wijn en kook deze 4 minuten. Laat ze vervolgens nog 10 minuten trekken en zeef de wijn dan door een zeefje. Het beste werkt de wijn wanneer ze warm gedronken wordt. 2 tot 4 likeurglaasjes over de dag verdeeld tegen hoesten. 

Bisschopswijn: gewoon lekker voor bij de kerstboom

• 1 fles rode wijn
• scheutje port
• 250 ml water
• 8 kruidnagels
• 3 onbehandelde of biologische sinaasappels
• 2 kaneelstokjes
• 1 steranijs
• 1 stukje foelie
• 100 g suiker

Pers de sinaasappels en snijd de schil in reepjes. Voeg alle ingrediënten m.u.v. de suiker in een pan, doe het deksel erop en verwarm alles tot max. 70 graden. Niet hoger anders verdampt de alcohol. Laat de de wijn vervolgens 1-2 uur trekken. zeef de wijn door een doek, vang hem op en roer er de suiker naar smaak doorheen. De wijn smaakt het lekkerst warm geserveerd.

Likeuren

Ik las ergens dat een likeur oorspronkelijk een geneeskrachtig elixer van alcohol, kruiden en etherische oliën was, dat met suiker werd gezoet om het beter drinkbaar te maken. Tegenwoordig is een likeur eerder een genotmiddel met een minimum alcoholgehalte van 15 procent. De meeste likeuren liggen ergens tussen de 20 - 30%. Ze bevatten tevens een behoorlijke hoeveelheid suiker: minimaal 100 gram per liter. 

De soort alcohol die het meest geschikt is voor een likeur is een alcohol met een neutrale smaak zoals:

• Jenever (min.35% vol.)
• Wodka (40% vol.)
• Brandewijn (35%)

Behalve alcohol worden aan een likeur smaakmakers toegevoegd. Dit kan van alles zijn: vruchten, noten, koffiebonen, specerijen, hars maar ook kruiden. Zo kun je van een lekkere likeur ook een medicinaal product maken.

In plaats van gewone kristal suiker wordt ook wel kandijsuiker, rietsuiker of honing gebruikt. Voor diegene die het liever zonder suiker doen is berkensuiker wellicht een optie.

Recept

Anijslikeur (bij vol gevoel en druk op de maag)

• 40 gr Anijszaadjes
• 1 g kaneel
• 172 kg suiker
• 1 ltr. alcohol

Stoot de anijszaadjes in een vijzel aan en doe vervolgens alle ingrediënten in een fles.  Laat alles 2 maanden trekken en schud de fles af en toe een beetje door. Na twee manden filter je de alcohol en doe je de likeur terug in de fles. je bent zeker al benieuwd hoe het proeft maar hoe langer je er van af blijft hoe lekkerder hij wordt.

Melisselikeur werkt rustgevend en slaapbevorderend

• 150 gr verse blaadjes citroenmelisse
• 1/2 ltr alcohol
• 3/4 kg suiker
• 1/2 ltr water

Laat de blaadjes met de alcohol 2 weken op een donkere plek trekken. Dan kook je uit de suiker en het water een siroop die je aan de alcohol toevoegt. Roer alles goed door en filter de likeur door een doek. Laat de likeur nog een paar weken rijpen.

Rozemarijnlikeur goed voor de bloedsomloop

• 40 gr rozemarijnblaadjes
• 1 ltr alcohol
• 1/4 kg suiker
• 1/2 ltr water

Laat de rozemarijnblaadjes 6 weken bij kamertemperatuur (eventueel zonnige plek) trekken. Maak van de suiker en het water een siroop door deze kort aan de kook te brengen. Filter de alcohol en vermeng de vloeistof met de siroop. Roer alles goed door en laat de likeur 2-3 maanden narijpen.  wil je hem zoeter hebben kun je altijd wat suiker navullen.

Bramenlikeur als levenselixer

• 1/2 kg bramen
• 3/4 liter alcohol
• 1/2 kg Suiker
• 1/4 ltr. water

Bramen tot moes fijn drukken en samen met de alcohol in een glazen pot 6 weken laten trekken. Na 6 weken door een zeef gieten en aansluitend door een doek. De suiker met het water verwarmen totdat de suiker is opgelost. Vervolgens voeg je de suikeroplossing bij de alcohol en roer je alles goed door met een schone lepel. Nog 3 maanden laten trekken.

Walnootlikeur: sterkt de maag

• 1 kg noten
• 1 ltr alcohol (zie hierboven)
• 4 kruidnagels
• 1 stuk kaneel
• schil van een biologische sinaasappel (onbehandelde schaal)
• 250 gr suiker
• 1/4 liter water

Hak de noten grof en vul deze samen met de alcohol en de kruiden in een fles die je 4 weken laat rijpen bij kamertemperatuur. na 4 weken voeg je de in reepjes gesneden schil van een onbespoten sinaasappel toe en laat je alles nog een week staan. Daarna kook je de suiker in het water totdat de suiker geheel is opgelost en voeg je deze bij de alcohol. schud alles goed door en laat het geheel nog een dagje staan. daarna kun je de likeur in flessen vullen. Als het lukt laat je hem nog een paar maandjes rijpen voordat je een slokje neemt.

Tia Maria: gewoon omdat ie heerlijk is

• 1 liter jenever
• 10 zakjes vanillesuiker
• 1 pond bruine kandijsuiker
• 160 koffieboontjes

Neem een grote schone fles of pot en voeg alle bovenstaande ingrediënten toe. meng het goed door en zet de pot 6-8 weken bij kamertemperatuur weg. Iedere keer als je eraan denkt schud je hem even door. Als de kandijsuiker geheel is opgelost of na 2 maanden zeef je de likeur en vul je deze af on flesjes. Laat je hem nog een paar maandjes na rijpen als je er vanaf kunt blijven.

Kruidenbitters

Een kruidenbitter, ook wel bittertje genoemd, is jenever of brandewijn waarin een mengsel van kruiden heeft getrokken. De drank bevat minimaal 15% (meestal 30%) alcohol maar minder dan 100 gram suiker per liter, daarboven wordt het een likeur genoemd.

Een kruidenbittertje is niet alleen lekker maar ook gezond. Een kruidenbitter wordt vooral gebruikt als aperitief of digestief, voor of na de maaltijd, om de spijsverteringssappen te bevorderen. De bittere kruiden zorgen ervoor dat het eten makkelijker verteerd kan worden. Ook je maag en darmen worden er weer wat rustiger van. Een lekkere manier om bitterstoffen binnen te krijgen.

De soort alcohol die het meest geschikt is voor een bittertje is dezelfde als bij een likeur, een alcohol met een neutrale smaak zoals:

• Jenever (min.35% vol.)
• Wodka (40% vol.)
• Brandewijn (35%)

Ook hier worden behalve suiker en alcohol smaakmakers toegevoegd zoals: vruchten, noten, koffiebonen, specerijen, hars of kruiden.

7-kruiden-bitter

Een bekend bitter kruidenpoeder is het Heidelberger 7-kruidenpoeder. Het zorgt voor een gezonde maag- en darmwerking, ondersteunt het immuunsysteem, werkt ontgiftend, stimuleert de stofwisseling en is slijmoplossend.  Het bestaat uit de volgende kruiden: alsem, duizendblad, jeneverbes, bittere venkel, anijs, karwij en bevernelwortel. Je kunt dit poeder zo innemen of er een kruidenbitter van maken door de kruiden een tijd in bovengenoemde alcoholische dranken te  laten trekken. Het 7-kruidenbitter bevat de volgende ingredienten:

• 12 gr Engelwortel
• 7 gr Anijszaadjes
• 7 gr Alantwortel
• 12 gr Steranijs
• 4 gr Duizendguldenkruid
• 2 ltr Alcohol (bijvoorbeeld Jenever, Wodka of Brandewijn)

• 400-500 gr suiker
• 250 ml water

Alsem

Alsem is het bitterste kruid en speelt een belangrijke rol in het originele recept van het kruidenpoeder. De bittere stoffen van alsem hebben een krampstillend effect en ondersteunen de normale maag- en darmfunctie. Ze dragen ook bij aan de verwijdering van giftige stoffen en afvalstoffen.

Duizendblad

Ook het duizendblad bevat bittere stoffen en daarnaast etherische oliën die een positieve invloed hebben op de stofwisseling en spijsvertering. Bovendien werken ze krampstillend en vaatversterkend.

Jeneverbes

De etherische oliën en bitterstoffen van de jeneverbes stimuleren de uitscheiding van urinezuur via de urine en ondersteunen vooral de werking van de maag, darmen en klieren.

Anijs

Anijs is bekend vanwege zijn krampstillende en kalmerende werking op de darmen. De  etherische oliën hebben ook slijmoplossende eigenschappen en werken positief op de  luchtwegen.

Bittere Venkel

De smaak van Venkel lijkt erg op Anijs. De etherische olie van venkel heeft een nog intensiever effect op de ademhalingsorganen en een sterke desinfecterende werking. Bovendien verlicht het krampen en werkt het kalmerend.

Karwij (Kummel)

Ook de werking van Karwij lijkt enigszins op die van anijs en venkel. De etherische oliën stimuleren de spijsvertering, hebben een verwarmend, kalmerend en krampstillend effect.

Bevernelwortel

De wortel helpt tegen slijmvorming, ondersteunt de darmen en heeft een licht diuretische werking.

Bereiding

Doe alle kruiden samen met de alcohol in een fles en laat dit 5-6 weken bij kamertemperatuur trekken. Hierna zeef je de kruiden eruit en voeg je het suikerwater toe. Dit verkrijg je door 250 ml water aan de kook te brengen en de suiker er al roerend geheel in op te lossen. Daarna vermeng je beide vloeistoffen met elkaar en laat je het kruidenbitter nog een aantal weken rusten voordat je hem gaat proberen.

Engelwortel magenbitter: bevordert de spijsvertering

• 12 gr. Engelwortel
• 7 gr. Anijszaadjes
• 7 gr Alantwortel
• 12 gr. Steranijs
• 4 gr Duizendguldenkruid
• 2 liter alcohol

Suikerwater:

• 1/2 kg suiker
• 250 ml water

Alle kruiden in 2 liter alcohol samenvoegen en 5-6 weken bij kamertemperatuur laten trekken. Daarna zeven. Het suikerwater verkrijg je door een 1/2 kg suiker met 1/4 liter water aan de kook te brengen en door te roeren totdat de suiker is opgelost. Beide vloeistoffen met elkaar vermengen en nog een aantal weken laten rusten.

Recept kruidenbitter (sterkt de maag en bevordert de spijsvertering)

• 10 gr Citroenkruid (Artemisia abrotanum L.)
• 8 gr Duizendguldenkruid (Centaurium erythraea)
• 8 gr Iriswortel (Viooltjeswortel genoemd)
• 8 gr Nagelkruid (Geum urbanum)
• 90 gr onbehandelde sinaasappelschaal
• 4 gr kaneelschors
• 4 gr nootnuskaat
• 2 ltr alchol

Suikerwater

• 400 -500gr  suiker
• 250 ml water

Doe alle ingrediënten samen in een grote fles en laat dit 3 weken trekken op een donkere maar niet te koude plek. Daarna door een filter gieten en met suikerwater vermengen. Dit suikerwater verkrijg je door een 1/2 kg suiker met 1/4 liter water aan de kook te brengen en door te roeren totdat de suiker is opgelost. Het kruidenbitter vul je in flesjes en laat je nog minstens 6 weken trekken. 

Enziaanbitter (strekt spieren en zenuwen)

• 10 gr Entiaanwortel (Gentiana lutea)
• 5 gr Alantwortel (Inula helenium)
• 4 gr Duizendguldenkruid (Centaurium erythraea)
• 12 gr Steranijs
• 50 gr sinaasappelschaal
• 1 klein stukje pijpkaneel
• 2 liter alcohol
• 1/2 kg suiker

Doe alles behalve de suiker in een grote glazen pot en laat deze 3 weken trekken. Dan filter je de bitter door een doek en voeg je er de suiker aan toe. Laat alles weer drie weken staan en schud de fles of pot af en toe door zodat de suiker goed oplost.

Kruidenbitter

• 1 l jonge jenever
• schil van 1/2 limoen
• schil van 1/2 sinaasappel
• schil van 1/2 citroen
• 1 steranijs
• 1 tl korianderzaad
• 10 zwarte peperbolletjes
• 10 jeneverbessen
• 1 vanillestok
• 6 kardemompeultjes
• takje salie
• takje tijm
• 2 laurierblaadjes
• 4 volle eetlepels suiker

Doe alles behalve de suiker in een grote glazen pot en laat deze 3 weken trekken. Schud de fles af en toe door. Dan filter je de bitter door een doek en voeg je er de suiker aan toe. Laat alles weer drie weken staan en schud de fles of pot af en toe door zodat de suiker goed oplost.

Zweeds Kruidenbitter (Groot Zweeds Kruidenbittercomplex)

Dit bekende elixer zuivert het lichaam van giftstoffen, en helpt de lever, nieren en darmen om het lichaam te reinigen, het heeft een gunstige werking op de spieren en gewrichten (bij reuma) en een gunstige werking op de spijsvertering: Ook uitwendig kan het gebruikt worden bij huidaandoeningen (aanbrengen bij puistjes, insektenbeten)  en heeft het een gunstige werking op de bloedcirculatie, de spieren en de gewrichten (ledematen inwrijven)

Dit recept komt uit een boek van Maria Treben, een Oostenrijkse kruidenkundige uit de vorige eeuw. Het bevat een enorme waslijst aan ingrediënten.

Al deze kruiden zelf samenstellen is een hele opgave en waarschijnlijk denk je na het lezen, daar ga ik niet aan beginnen. Gelukkig kun je ook een kant en klare mix in de apotheek of via internet bestellen. Heb je de kruiden eenmaal in huis, dan is het niet zo moeilijk meer.