Rode klaver
natuurlijke oestrogeen leverancier
Trifolium pratense
Red Clover (E), Rotklee (D)
Eigenlijk vond ik de rode klaver nooit een hele speciale plant en schonk haar niet veel aandacht. En dat terwijl ik haar ieder jaar verzamel en droog voor mijn `vrouwenthee`. Maar zoals veel dingen wordt iets steeds interessanter hoe meer je je er in verdiept. Daarom om te beginnen hierboven een mooie foto, diep in het hart van de bloem.
Iedereen kent de Klaver, zelfs kinderen. Misschien niet zozeer als geneeskrachtige plant, maar wel als Klavertje-vier, de geluksbrenger. Volgens het bijgeloof worden er bijzondere krachten aan toegekend maar allereerst moet je veel geluk hebben om het te vinden. Heel soms worden er ook Klavers gevonden met noch meer als vier blaadjes. Wat er de oorzaak van is dat sommige Klavers in vieren gedeelde bladeren hebben is niet duidelijk. Waarschijnlijk is er sprake van een genetische mutatie. Het geluksklavertje dat in winkels verkocht wordt is helaas geen familie van onze Klaver maar Klaverzuring (Oxalis tetraphylla).
Het oude bijgeloof gaat terug in de tijd van de Kelten. Voor hen was de Klaver een gelukssymbool, een talisman tegen boze geesten, een magische plant die helderziende vermogens gaf. Het drievoudige blad van de Klaver was aan de godinnen gewijd en stond voor de hoogste mysteriën. Het getal drie komt in vele aspecten terug zoals in de driedelige maatschappij van eenvoudig volk, helden en druïden, in het geloof (vader, zoon en heilige geest) en in ons lichaam (lichaam, geest en ziel). De Ieren eren de Klaver ook nu nog als nationaal symbool. De Shamrock, zoals de klaver in het Iers heet, wordt door alle Ieren op 17 maart, op de Nationale feestdag (St. Patricks Day), gedragen. De rode Klaver in het bruidsboeket staat voor de Ieren voor vruchtbaarheid. Bij de Germanen is de Klaver aan de godin Freya gewijd. De godin van de liefde, vruchtbaarheid en wellust. Niet voor niets zoals we zullen zien.
Rode Klaver gaat zoals alle vlinderbloemigen in zijn wortels een symbiose aan met de zogenaamde stikstofknolletjesbacteriën. Deze zetten stikstof om naar een gebonden vorm van stikstof, zoals bijvoorbeeld nitraat, waardoor het opneembaar wordt voor planten. Klaver verrijkt dus de grond waarop hij groeit met stikstofverbindingen. Dit wordt groenbemesting genoemd. Stikstof is van belang voor de bouw van eiwitten en het erfelijk DNA materiaal
.
Voor weidedieren is de Klaver vanwege zijn eiwitgehalte een belangrijke voederplant en verhoogd de melkproductie bij koeien. Maar ook de hormonale werking is bij boeren bekend. Eet het melkvee teveel rode-, en vooral witte Klaver, loopt de vruchtbaarheid terug door de oestrogeenachtige werking. Meer als 20% Klaver in de wei zien de boeren niet graag. Ook voor hommels is de Klaver een belangrijke voedselleverancier. Alleen zij kunnen met hun lange tong bij de zoete nectar in de bloemen.
Naamgeving
De botanische naam Trifolium Pratense is afgeleid van de Latijnse woorden tria (= drie), folia (= blad) en Pratense (= in de weide bloeiend). De rode Klaver is lid van de familie van de Fabaceae (=Vlinderbloemigen). Deze grote familie is vooral bekend door de peulvruchten zoals bonen, erwten, pinda`s en ook de sojaboon. De bloemopbouw bij de vlinderbloemigen bestaat uit een kelk van vijf blaadjes, het kroonblad, de twee zwaarden en de de kiel (twee vergroeide bladeren). Net een duifje dat wegvliegt....
Inhoudsstoffen
De belangrijkste werking bij de Klaver gaat uit van de iso-flavonen (phyto-ostrogenen); plantaardige proteïnen die een vergelijkbare werking hebben als oestrogeen (het vrouwelijke geslachtshormoon). Deze kunnen helpen om overgangsklachten te verminderen maar ook ondersteunend werken bij een onregelmatige cyclus als gevolg van te weinig oestrogeen.
De isoflavonoïden in rode Klaver kunnen bijdragen aan het verbeteren van bloed- en leverwaarden, het versterken en beschermen van bloedvaten en het verlagen van cholesterol.
De looistoffen helpen tegen verschillende slijmvliesontstekingen; inwendig te gebruiken bij diarree en uitwendig in de vorm van omslagen ter bevordering van wondheling, psoriasis of eczeem of als zitbad bij vaginale irritaties.
Daarnaast bevat de plant flavonoïden die een positieve werking op het hart en de bloedvaten hebben en essentieel zijn voor de stofwisseling van vitamine C.
Tenslotte vinden we in de rode Klaver nog salicylaten (ontstekingsremmend), cumarine (positief effect op de bloedcirculatie), glycosiden (ondersteunen de hartwerking) en essentiële oliën.
Wat betreft de vitaminen en mineralen levert rode Klaver calcium, chroom, magnesium, vitamine B1, B3 en C, fosfor, kalium.
Geneeskrachtige werking
Menstruatie
Rode Klaver wordt vooral ingezet bij het reguleren van een onregelmatige menstruatiecyclus of zwakke menstruatie. Als blijkt dat het oestrogeengehalte in de eerste helft van de menstruatiecyclus te laag is, kan rode klaver uitkomst bieden. Ander planten die geschikt zijn, zijn: Zilverkaars (Cimicifuga racemosa), Soja (gefermenteerd) en Hop. Lijnzaad, Salie, groene thee, Framboos (blad), Zwarte bessenblad, Fenegriek en Zoethout hebben een mildere werking. In de tweede helft van de menstruatie (vanaf de eisprong) is het juist beter om kruiden te gebruiken die de progesteron productie stimuleren zoals bijvoorbeeld: Monnikspeper, Yams, Vrouwenmantel of Duizendblad.
Overgang en Menopauze
Ook tijdens en na de overgang spelen de vrouwelijke hormonen een belangrijke rol bij lichamelijk en geestelijk welbevinden en kan Rode Klaver regulerend werken. Het tekort aan oestrogenen kan het lichaam behoorlijk door elkaar brengen. In veel literatuur wordt vermeld dat Rode Klaver hormoongerelateerde borst- en baarmoederhalskanker kan voorkomen en de groei van kankercellen afremmen. De meningen over een positieve of negatieve invloed op deze ziektes lopen echter uiteen. Het boek Lexikon Frauenkräuter van Marget Madejsky heeft mij echter overtuigd van de positieve werking van phyto-oestrogenen. Wel dient overdosering voorkomen te worden. Andere planten die naast Rode klaver in de menopauze uitkomst kunnen bieden zijn: Salie, Hop, Zilverkaars, Siberische rabarber, Granaatappelpitten, Zwartebessen-, framboos- en braamblad. Afhankelijk van de klachten die spelen.
Ten slotte voeg ik nog een lijstje toe met lichamelijke symptomen die kunnen ontstaan bij een teveel of juist een tekort aan oestrogeen.
Oestrogeen overgewicht/progesteron tekort:
Gespannen borsten
Oedeem
Zware benen
Overewicht
Migräne
Myomen
Zysten
Hoge bloeddruk
Akne
Haaruitval
Libido afname
Smeerbloedingen
Verkorte cyclus
Koude handen en voeten
Gewrichtsproblemen
Lever en gal klachten
Slaapstoringen
Oestrogeen tekort:
Opvliegers
Droge ogen
Hartkloppingen
Nachtelijk opvliegers/zweten
Stemmingswisselingen
Concentratieverlies
Droge vagina
Cholesterol verhoogd
Blaasontsteking
Haargroei (op armen, benen, buik en gezicht)
Haaruitval op het hoofd
Osteoporose
Pijnlijke borsten/ cysten of pijnlijke bindweefselzwellingen.
Urineverlies
Droge huid
Gewichtstoename
Bereidingen van rode klaver
Thee
Een thee uit Rode Klaver kan inwendig worden gebruikt bij:
· Slijmhuid-aandoeningen zoals hoesten, astma, diarree, witte vloed
· Problemen tijdens de overgang zoals in de tabel hiervoor aangegeven
· Huidaandoeningen en rimpels
· Borst- en baarmoederhalskanker
· Positief effect op het hart en de bloedvaten
· Cholesterol verlagend
Werkwijze
Voor een thee van Rode Klaver gebruiken we vooral de bloemen. Hiervoor 3 gr. (twee theelepels) gedroogde Klaver met 200 ml heet water overgieten en 10-15 min. laten trekken. Drink drie weken lang, drie keer per dag een kop thee. Na iedere drie weken een week pauze inlassen.
Uitwendig
kan een thee van Rode Klaver worden gebruikt als omslag of kompres bij wonden, huidirritaties of eczeem. Doop hiervoor een doekje in de thee en leeg deze op de gewenste plek. Je kunt er een verband omwikkelen zodat het op zijn plek blijft zitten. Na een half uur kun je het wegdoen.
Onderstaande theerecepten komen uit het boek " Lexicon der Frauenkräuter" van Margret Madejsky.
Osteoporosethee 1
Het Heelkruid (Sanikel) is een belangrijke plant bij het het herstel van botbreuken bij oude mensen en speelt een belangrijke rol in de volkshelikunde bij herstel van het bindweefsel en als osteoporose profylaxe.
- Heelkruid 20g
- Vrouwenmantel 50g
- Verfbrem 20g
- Hennepnetel 40g
- Rode klaver 20g
- Robertskruid 20g
- Duizendguldenkruid 10g
- Varkensgras 20g
1-2 theelepels met 200 ml heet water overgieten en 10-15 min. laten trekken. Als kuur 1-2 per jaar zes weken lang dagelijks 2-3 bekers over de dag verdeeld drinken. Of voor de lange termijn dagelijks een beker thee naast andere middelen zoals bijvoorbeeld calcium (conche 50%-poeder van Weleda) en veel beweging.
Thee bij te sterke menstruatie (regelt te sterke bloedingen die in de beginperiode van de menopauze mogelijk zijn.)
- Herderstasjekruid 50g
- Duizenblad 15g
- Vrouwenmantel 15g
- Hennepnetel (galeopsis segetum) 20g
Dagelijks drie koppen van de onderstaande thee drinken.
Menopauzethee
Deze thee sterkt vanaf de menopauze het hart, regelt op zachte manier de hormoonhuishouding en vermindert de osteoporose. 2 theelepels van de theemix met 200 ml heet water overgieten en 10-15 min. laten trekken. 1-2 koppen per dag over langere tijd innemen.
- Verfbrem 20g
- Vrouwenmantelkruid 30g
- Hartgespan 20g
- Rode klaver 20g
- Wilgenroosjekruid 20gn
- Meidoornbladeren 40g
Omslag of kompres
Uitwendig kan een thee van Rode klaver worden gebruikt bij wonden, huidirritaties of eczeem.
Werkwijze
Doop hiervoor een doekje in de thee en leeg deze op de gewenste plek. Je kunt er een verband omwikkelen zodat het op zijn plek blijft zitten. Na een half uur kun je het wegdoen.
Zitbad
Een zitbad met een thee van Rode klaver kan worden toegepast bij vaginale droogte, -irritatie, of -wondjes en bij witte vloed. Je kunt hiervoor in bad gaan zitten maar dan heb je veel thee nodig. Beter is om de thee in een teiltje te doen. Er zijn ook speciale zitbaden te koop via internet of de apotheek. Belangrijk is dat je jezelf en het bad eerst goed reinigt.
Tinctuur
Een tinctuur van Rode klaver kan zowel innerlijk als uiterlijk worden ingezet. Inwendig is de tinctuur te gebruiken bij aandoeningen van de luchtwegen, diarree, menstruatie problemen als gevolg van te weinig oestrogeen en menopauze-klachten. Drie keer per dag 15-20 druppels drie weken lang. Dan een week pauze maken en herhalen.
Voor uitwendig gebruik kan de tinctuur in een crème, gel of zalf worden geroerd. Vooral bij huidaandoeningen als eczeem of wondjes kan Rode klaver het genezingsproces bevorderen. Je kunt de tinctuur ook verdunnen met water en gebruiken voor een omslag of kompres en deze op de geïrriteerde plek leggen. Voor het maken van en tinctuur verwijs ik je naar de pagina 'extraheren met alcohol'.
Hydrolaat
Een hydrolaat van rode klaver kan worden ingezet bij eczeem of psoriasis maar ook voor de droge, wat rijpere huid werkt de rode klaver door het hoge gehalte aan isoflavonen anti-oxidatief en huid-regenererend. Als anti-aging middel activeert het de celstofwisseling. Sommige menen dat het rimpels verminderd. Het is in ieder geval het proberen waard.
Vagina-bolletjes
Deze kunnen worden ingezet om een geïrriteerde vaginahuid te bevochtigen en te regenereren. Bij droogte van de vagina kunnen ze als kuur worden ingezet maar ook bij pijnlijk geslachtsverkeer. Heb je acute problemen dan kun je ze 1 of 2 keer per dag in de vagina inbrengen. Bij chronische problemen kunnen ze 2-3 keer per week worden gebruikt.
- Kakaoboter 30 g
- Sheaboter 15 g
- Rode klaver tinctuur 5 ml
- Rozenolie etherisch 6-7 druppels
- Rozengeraniumolie, etherisch 3-4 druppels
Werkwijze
Kakao- en sheaboter in een schaaltje doen en au bain marie verwarmen totdat het vloeibaar is. Daarna de eth. olie druppelsgewijs onder roeren toevoegen. Je kunt de boter laten afkoelen en er zelf bolletjes van draaien (ongeveer 2gr per stuk) maar er zijn ook speciale vormpjes in de handel waarin je de vloeibare boter kunt gieten. De houdbaarheid is in de koelkast een paar maanden.
Crème
Crème bij wondjes aan de vagina-ingang of huidproblemen.
- Bijenwas, geel 15 g
- Wolvet (lanoline) 20g
- Goudsbloemolie 80ml
- Rode klaver-tinctuur 10 ml
- Toverhazelaar water 8 ml (Hamamelis)
- Vitamine A-fluid 2ml
- eth. Rozenolie 6-7 druppels
Werkwijze
Was, wolvet en olie in een vuurvast bekerglas (of jampotje) doen. De tinctuur, Hamameliswater, vitamine A en tinctuur in tweede glas geven. Beide potjes au-bain-marie verwarmen totdat alle was vloeibaar is. Vervolgens giet je het water/ tinctuurmengsel in een dun straaltje al roerend bij de olie. Roer de crème zo lang door totdat het een vaste consistentie heeft. Tenslotte de etherische olie erbij doen en alles weer goed doorroeren.
In de koelkast is de crème een paar weken houdbaar. De crème niet met de vingers maar met een schoon lepeltje uit het potje halen.
Een tot twee keer per dag dun insmeren en inlegkruisje gebruiken.
Rode klaver wordt in de volkshelikunde uitwendig ingezet tegen eczeem en psoriasis. Door haar hoge gehalte aan Isoflavonen werkt rode klaver antioxidatief, huidherstellend en activeert de celstofwisseling. Ook zou Rode klaver veroudering van de huid tegen gaan en rimpels reduceren.
Bij de bereiding van een gezichtscrème of een crème voor de huid kunnen we in plaats van water een hydrolaat van rode Klaver gebruiken. Voor het maken van een gezichtscrème verwijs ik je naar de volgende pagina "gezichts- en lichaamsverzorging".
In de keuken
Je kunt de bloemen van de Rode klaver op allerlei mogelijk manieren gebruiken. Bijvoorbeeld in kruidenboter, in smoothies, pesto of over een salade strooien. Maar ik heb ook recepten voorbij zien komen waar de bloemen in een dik pannenkoekbeslag worden gedompeld en in de frituur worden gebakken of zelfs een soort knäckerbrood van de bloemen. Wie dit uitproberen wil:
2-3 handen vol rode klaver bloemen vermengen met meel (5-10 el), op een met bakpapier uitgelegd bakblik uitrollen met een deegroller, kaas en kruidenzout erover strooien en bij 150C, 5-10 minuten in de oven bakken.
Rode klaver wordt in de keuken ook vaak in de vorm van kiemen gebruikt. Deze bevatten belangrijke vitamines zoals vitamine B1, en C en sporenelementen waaronder hoge aandelen magnesium, calcium und kalium. Je kunt de zaadjes makkelijk thuis laten kiemen. Deze zijn na ongeveer 5 tot 8 dagen klaar voor gebruik.
Contraindicatie
Rode klaver niet gebruiken tijdens de zwangerschap en bij een hoge bloeddruk.